Ολα τα χρησιμοποιείς και σε χρησιμοποιούν.
Να είσαι χρηστικός και να φθείρεσαι όπως ορίζει
η φύση σου. Να είσαι δοτικός. Κανείς δε μπορεί να
σου πάρει τίποτα, μόνο τη γεύση σου. Οσο περισσότερο
δίνεσαι, τόσο υπάρχεις. Οσο αφήνεσαι, τόσο μεγαλώνεις.
...Ολα είναι μικρά και περαστικά. Μόνο ένα είναι μεγάλο.
Το νόημα τους..
Λιώσε, πριν μορφοποιηθείς. Τίποτα δε σου ανήκει.
Μόνο το ταξίδι.

Σάββατο 29 Μαΐου 2010

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ-Ο ΟΙΚΟΣ ΤΩΝ ΑΡΓΕΑΔΩΝ



Ο Οίκος των Αργεαδών ή Τημενιδών

(Ηρόδοτος Α.88, Η.93, 137-139, Ξενοφών Κύρου Ανάβασις Α.V.9, Γ.ΙΙ.25, Αρριανός Α.23, Γ.6, Ζ.2, Ζ.28, Πλούταρχος Αλέξανδρος 2, 3.1-9, 4.1-3, 4.8, 5.1, 5.4, 6.8, 7.1, 7.5-9, 9.1, 9.4-κε, 10, 21.10, 22.1-4, 23, 28.6, 39.11-13, 42.4, 45.3-κ.ε, 58.6, 67.7, 68.3-5, 75.1, Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής 329.B, Διόδωρος ΙΣΤ.34.5, 54.3, 95.3, ΙΖ.66.3-7, Ιουστίνος 9.8.1, 11.11.3, 12.16.5)

Για το χρόνο ίδρυσης του βασιλικού Οίκου της Μακεδονίας τίποτα δεν είναι απόλυτα σαφές. Η αρχή του τοποθετείται μεταξύ μύθου και ιστορίας, ο δε ιδρυτής της φέρεται να έζησε την ίδια περίπου εποχή με τον ιδρυτή του Οίκου των Αχαιμενιδών. Αυτή η σύμπτωση γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα, αφού τον 6ο π.Χ. αιώνα ο Δαρείος Α΄ πέρασε στην Ευρώπη και κατέστησε τον Αμύντα Α΄ υποτελή του, εγκαινιάζοντας μία αντιπαλότητα μοιραία και για τους δύο Οίκους. Δύο αιώνες αργότερα ο Αλέξανδρος Γ΄ πέρασε στην Ασία και εκστράτευσε κατά της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας. Τον τέταρτο χρόνο των εχθροπραξιών δολοφονήθηκε ο Δαρείος Γ΄, τον ενδέκατο χρόνο πέθανε ο Αλέξανδρος Γ΄ και μαζί τους πέθαναν και οι δύο βασιλικοί Οίκοι.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τρεις γιοι του Τημένου, ο Γαυάνης, ο Αέροπος και ο Περδίκκας, εξορίσθηκαν από το Άργος και κατέφυγαν πρώτα στην Ιλλυρία και μετά στην πόλη Λεβαία της Άνω Μακεδονίας, όπου βιοπορίζονταν φροντίζοντας τα ζώα του τοπικού (μάλλον Παίονα)ηγεμόνα. Όταν εμφανίσθηκε κάτι, που ερμηνεύθηκε ως θεϊκή προειδοποίηση, ο βασιλίσκος θορυβημένος τους διέταξε να φύγουν από τη χώρα του. Εκείνοι ζήτησαν τους δεδουλευμένους μισθούς τους και ο βασιλίσκος «τυφλωμένος από τους θεούς» τους έδειξε τις ακτίνες του ήλιου, που έμπαιναν μέσα από την καπνοδόχο του σπιτιού, λέγοντάς τους «Να ο μισθός, που σας αξίζει». Οι δύο μεγαλύτεροι έμειναν έκπληκτοι, αλλά ο μικρότερος που είχε μάχαιρα, την έβγαλε και λέγοντας «Βασιλιά δεχόμαστε ό,τι μας δίνεις», έκανε ότι μάζευε από το χώμα τις ηλιαχτίδες και τις έβαζε στο χιτώνα του. Αφού έφυγαν τα τρία αδέρφια, ο βασιλιάς τους καταδίωξε θεωρώντας ότι ο νεαρός Περδίκκας είχε προβάλει διεκδικήσεις στο θρόνο και σε όλη την επικράτειά του κάτω από τον ήλιο. Εκείνοι κατέφυγαν πέρα από τους «κήπους του Μίδα» και με ορμητήριο το όρος Βέρμιο κατέλαβαν πρώτα τα γειτονικά μέρη και μετά όλη τη Μακεδονία. Παραδίδεται και ο μύθος ότι ο Περδίκκας ακολούθησε ένα κοπάδι κατσικιών και στο σημείο, που σταμάτησαν τα κατσίκια (αίγες), αποφάσισε να χτίσει την πρωτεύουσά του, τις οποίες εύλογα ονόμασε Αιγές.

Η βασιλική δυναστεία της Μακεδονίας ονομάσθηκε Τημενίδες ή Αργεάδες, διότι οι τρεις αδερφοί ήταν γιοι του Τήμενου από το Άργος. Το οικόσημο του βασιλικού Οίκου δεν ήταν γνωστό, μέχρι την ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου Β΄. Τότε διαπιστώθηκε ότι ήταν ο λεγόμενος «ήλιος της Βεργίνας», που μας παραπέμπει άμεσα στα γραφόμενα του Ηρόδοτου και τη συλλογή των ακτίνων του ήλιου από τον Περδίκκα, τον φερόμενο ως ιδρυτή της δυναστείας.


Στη γενεαλογία των Μακεδόνων βασιλέων ο Αλέξανδρος Α΄ αποτελεί κομβικό πρόσωπο. Για τους περισσότερους προκατόχους του ουσιαστικά τίποτα δεν είναι γνωστό εκτός ίσως από το όνομα. Η εμπλοκή του Αλεξάνδρου Α΄ στους Περσικούς πολέμους έβγαλε τη Μακεδονία από την ιστορική αφάνεια και η συνδυασμένη δράση νοτίων ελληνικών κρατών και Μακεδονίας στο γεωγραφικό χώρο της σημερινής ελληνικής Μακεδονίας, που ως τότε ανήκε σε διάφορους παιονικούς λαούς, ρίχνουν αρκετό φως στους επόμενους βασιλείς. Για τους προκατόχους του Αλεξάνδρου Α΄ βασιζόμαστε στον Ηρόδοτο και η πλήρης γενεαλογία των Μακεδόνων βασιλέων προκύπτει ως εξής:

Περδίκκας Α΄: φαίνεται να βασίλεψε στις αρχές του 7ου αιώνα

Αργαίος Α΄: διαδέχθηκε τον πατέρα του και φαίνεται να βασίλεψε στα τέλη του 7ου αιώνα

Φίλιππος Α΄: διαδέχθηκε τον πατέρα του και φαίνεται να βασίλεψε στις αρχές του 6ου αιώνα

Αέροπος: ανήλικος ακόμη διαδέχθηκε τον πατέρα του το 588 και βασίλεψε έως το 568

Αλκέτας: διαδέχθηκε τον πατέρα του και βασίλεψε μεταξύ 568 και 540

Αμύντας Α΄: γιος του Αλκέτα και πατέρας του Αλεξάνδρου Α΄. Ανέβηκε στο θρόνο το 540 και έδωσε γη και ύδωρ στους πρέσβεις του Δαρείου. Επί των ημερών του η Μακεδονία απετέλεσε μέρος της ευρωπαϊκής σατραπείας των Αχαιμενιδών.

Αλέξανδρος Α΄: γιος του Αμύντα Α΄, ανέβηκε στο θρόνο το 498. Έγινε γνωστός σε όλη την Ελλάδα κατά την εκστρατεία του Ξέρξη, οπότε όντας βασιλιάς υποτελής των Περσών («Μακεδόνων ύπαρχος») πληροφορούσε τους ανυπότακτους Έλληνες για τα σχέδια των Περσών. Πριν τη μάχη των Θερμοπυλών ειδοποίησε τις ελληνικές δυνάμεις και πριν από τη μάχη των Πλαταιών γνωστοποίησε στους Αθηναίους το πολεμικό σχέδιο του Μαρδόνιου. Μετά το τέλος του πολέμου επεξέτεινε τη Μακεδονία μέχρι το Στρυμόνα. Όταν θέλησε να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στους οποίους επιτρεπόταν να συμμετέχουν μόνο Έλληνες, χρειάσθηκε να αποδείξει στους ελλανοδίκες την Ελληνική του καταγωγή.

Περδίκκας Β΄: γιος του Αλεξάνδρου Α΄. Διαδέχθηκε τον πατέρα του το 454 και συμβασίλευσε με τον αδελφό του Φίλιππο, που πέθανε νωρίς.

Αρχέλαος: νόθος γιος του Περδίκκα Β΄. Το 413 σφετερίσθηκε το θρόνο, αλλά αναδείχθηκε σε άξιο ηγέτη. Σύμφωνα με το Θουκυδίδη ήταν ο ένατος βασιλιάς της δυναστείας και έκανε για τη Μακεδονία περισσότερα απ' όσα είχαν κάνει όλοι οι προηγούμενοι βασιλείς μαζί. Μετέφερε την πρωτεύουσα από τις Αιγές στην Πέλλα.

Αμύντας Β΄: το 393 διαδέχθηκε τον Αρχέλαο, βασίλεψε ως το 389 και συχνά συγχέεται με τον επόμενο.

Αμύντας Γ΄: γιος του Αρριδαίου, δισέγγονος του Αλεξάνδρου Α΄, πατέρας του Φιλίππου Β΄ και παππούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το 389 διαδέχθηκε τον Αμύντα Β΄ και το 383 τον εκθρόνισε ο Αργαίος, ένας ευγενής από τη Λυγκηστίδα και όχι Αργεάδης. Το 381 με τη βοήθεια των Θεσσαλών ο Αμύντας Γ΄ εκθρόνισε τον Αργαίο και ανακατέλαβε το θρόνο ως το 369.

Αλέξανδρος Β΄: γιος του Αμύντα Β΄, κατέλαβε το θρόνο το 369. Επιτέθηκε κατά της Θεσσαλίας, αλλά εσωτερικές έριδες τον ανάγκασαν να επιστρέψει στη Μακεδονία. Το 367 τον δολοφόνησε ο Πτολεμαίος, ένας εταίρος από την Άλωρο της Βοττιαίας, που ανέλαβε επίτροπος των γιων του Αμύντα Γ΄, Περδίκκα και Φιλίππου.

Περδίκκας Γ΄: γιος του Αμύντα Γ' και μεγαλύτερος αδελφός του Φιλίππου. Το 365 δολοφόνησε τον Πτολεμαίο Αλωρίτη και ανέβηκε στο θρόνο. Το 359 σκοτώθηκε σε μάχη κατά των Ιλλυριών, που πίεζαν ασφυκτικά τα σύνορα της Μακεδονίας.

Φίλιππος Β΄: γεννήθηκε το 383, ήταν γιος του Αμύντα Γ΄ και της Ευρυδίκης και αδελφός του Περδίκκα Γ΄. Μυήθηκε στα Καβείρια μυστήρια της Σαμοθράκης την ίδια περίοδο με την Ολυμπιάδα, κόρη του Νεοπτόλεμου και αδελφή του Αλεξάνδρου Α΄ των Μολοσσών. Παρέμεινε ως όμηρος στη Θήβα από το 368 έως το 359.

Το 359, όταν πληροφορήθηκε ότι ο μεγαλύτερος αδελφός του και βασιλιάς σκοτώθηκε προσπαθώντας να αποκρούσει τους Ιλλυριούς, δραπέτευσε από τη Θήβα και ανέλαβε το θρόνο της Μακεδονίας. Απέσπασε τους στρατηγικούς πόρους της Θράκης, εκσυγχρόνισε τον μακεδονικό στρατό μετατρέποντάς τον σε επαγγελματικό και εφάρμοσε επιθετική και επεκτατική πολιτική. Χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική ισχύ και την εξαγορά των πάντοτε πρόθυμων πολιτικών, επέβαλε τη μακεδονική Ηγεμονία στην Ελλάδα. Λένε πως ο ίδιος υπερηφανευόταν περισσότερο για τη διπλωματικότητα του και τη στρατηγική του σύνεση παρά για την ανδρεία του στη μάχη, διότι στα πολεμικά κατορθώματα μετέχουν όλοι όσοι μάχονται, ενώ οι διπλωματικές επιτυχίες ήταν αποκλειστικά δικές του.

Το 357 παντρεύτηκε την Ολυμπιάδα και έκανε μαζί της δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο (356) και την Κλεοπάτρα (355). Το 338 ίδρυσε στην Κόρινθο το Κοινό Συνέδριο των Ελλήνων και κήρυξε την πανελλήνια εκστρατεία κατά των Περσών. Το 337 έστειλε στην Ασία στρατεύματα, για να προπαρασκευάσουν την εισβολή, και τον επόμενο χρόνο δολοφονήθηκε κατ’ εντολή του Μεγάλου Βασιλέως στο θέατρο των Αιγών κατά τους γάμους της κόρης του, Κλεοπάτρας.

Αλέξανδρος Γ΄, ο Μέγας: γιος του Φιλίππου Β΄ και της Ολυμπιάδας. Διαδέχθηκε τον πατέρα του το 336, τον επόμενο χρόνο επέβαλε την κυριαρχία του σε όλους τους Θρακικούς λαούς ως τον Ίστρο, κατέστρεψε την εξεγερθείσα Θήβα και το 334 εισέβαλε στην Ασία. Υπέταξε ολόκληρη την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών και την Ινδία μέχρι τον ποταμό Ύφαση. Πέθανε τον Ιούνιο του 323 στη Βαβυλώνα.


Ο Πλούταρχος λέει ότι γεννήθηκε την 6η Εκατομβαιώνος, δηλαδή την 21η Ιουλίου του 356 π.Χ. Κατά τον Αρριανό, έζησε 32 χρόνια και 8 μήνες, με αντίστροφη δε μέτρηση από την 13η Ιουνίου 323, την απολύτως βεβαία ημερομηνία του θανάτου που μας δίνει ο Πλούταρχος, βρίσκουμε ως ημερομηνία γέννησης τον Οκτώβριο του 356 π.Χ. Αυτό είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα του πόσο επισφαλής μέθοδος είναι ο συνδυασμός πληροφοριών από διαφορετικές πηγές, αλλά εν προκειμένω η διαφορά των τριών περίπου μηνών στην ημερομηνία γέννησης δεν αποτελεί πρόβλημα.

Για τη γέννησή του Αλεξάνδρου καταγράφηκαν διάφοροι οιωνοί, που υποτίθεται ότι προμήνυαν τη νικηφόρα δράση του, αν και πρέπει να θεωρούμε βέβαιο ότι κατασκευάσθηκαν εκ των υστέρων. Ο Πλούταρχος λέει ότι ο Φίλιππος μόλις είχε κυριεύσει την Ποτίδαια, όταν πήρε τρία μηνύματα: ο Παρμενίων είχε νικήσει τους Ιλλυριούς σε μεγάλη μάχη, ένας ίππος του νίκησε στους Ολυμπιακούς αγώνες και τέλος γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Λέει ακόμη ότι την ημέρα της γέννησής του πυρπολήθηκε ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, κάτι που θεωρήθηκε ως κακός οιωνός για την τύχη της Ασίας, ο δε ρήτορας Ηγησίας από τη Μαγνησία ακούγοντας το συσχετισμό φέρεται να σάρκασε ότι ήταν λογικό να καεί ο ναός της Αρτέμιδος, αφού ως θεά προστάτις του τοκετού ήταν απασχολημένη με το κοσμοϊστορικό γεγονός της γέννησης του Αλεξάνδρου. Ο Ιουστίνος λέει ότι κατά γέννησή του δύο αετοί παρέμειναν στην οροφή του πατρικού σπιτιού όλη την ημέρα, προλέγοντας την κυριαρχία του σε Ευρώπη και Ασία.

Η μητέρα του, η Ολυμπιάς, έχει περιγραφεί ως παρορμητική, ζηλιάρα και ανακατώστρα, ενώ δεν παραδίδεται απολύτως κανένα θετικό στοιχείο του χαρακτήρα της, γεγονός που πρέπει να μας δημιουργήσει την υποψία ότι έχει πέσει θύμα εχθρικής προπαγάνδας. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο Φίλιππος ήταν ιδιαίτερα ερωτύλος και ότι η Ολυμπιάς ήταν η τρίτη ή τέταρτη κατά σειρά από τις συνολικά έξι ή επτά συζύγους του, ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός των ερωμένων του. Με όλες τους δε, συζύγους και ερωμένες, έκανε παιδιά και δημιούργησε στην Ολυμπιάδα εύλογο άγχος για τα κληρονομικά δικαιώματα του γιου της, του μοναδικού γνήσιου άρρενος τέκνου του Φιλίππου. Το άλλο άρρεν τέκνο του, ο Αρριδαίος, ήταν νόθος, κάτι που εν τούτοις δεν εμπόδισε άλλους στο παρελθόν να καταλάβουν το θρόνο, όπως δεν εμπόδισε τελικά και τον ίδιο τον Αρριδαίο να διαδεχθεί τον Αλέξανδρο. Η φυσική κατάσταση του Αρριδαίου φαίνεται ότι έδωσε άλλη μία αφορμή στην προπαγάνδα να πλήξει την υστεροφημία της Ολυμπιάδας. Υποτίθεται ότι στα πρώτα χρόνια της ζωής του ήταν ένα αξιόλογο αγοράκι και ότι η Ολυμπιάς με διάφορα δηλητήρια διατάραξε την σωματική και ψυχική υγεία του.

Άλλο προπαγανδιστικό εφεύρημα είναι ενδεχομένως η ιστορία ότι ο Φίλιππος την είδε να κοιμάται με ένα δράκοντα δίπλα της, φοβήθηκε ότι κάποιος θεός μεταμορφωμένος σε ερπετό συνευρισκόταν με τη σύζυγό του και γι’ αυτό ψυχράνθηκε μαζί της. Αυτό μοιάζει να αποτελεί έναν καλό λόγο για το διαζύγιο του Φιλίππου από τη συγκεκριμένη σύζυγο, ωστόσο δεν παραδίδονται οι λόγοι για τα υπόλοιπα διαζύγιά του. Υποτίθεται ακόμη ότι καλώς έπραξε ο Φίλιππος, διότι το μαντείο των Δελφών πιστοποίησε με χρησμό ότι ο Άμμων είχε μεταμορφωθεί σ’ εκείνον το δράκοντα και ότι ο απατημένος σύζυγος θα έχανε το μάτι του για τιμωρία, που κρυφοκοίταξε τον θεό. Ο χρησμός φέρεται να επαληθεύθηκε κατά την πολιορκία της Μεθώνης, οπότε ο Φίλιππος τραυματίσθηκε στο μάτι και τυφλώθηκε. Δεν αποφεύγουμε τον πειρασμό να θυμηθούμε ότι ο Δίας είχε συνευρεθεί με την Αλκμήνη, σύζυγο του βασιλιά της Θήβας Αμφιτρύωνα και καρπός της συνεύρεσης ήταν ο Ηρακλής. Οι αναλογίες λοιπόν ανάμεσα στο προπαγανδιστικό δημιούργημα για τη θεϊκή καταγωγή του Αλεξάνδρου και στον μύθο για τον πρόγονό του δεν μπορεί να είναι τυχαίες.

Δεν υπάρχουν σχόλια: